W ostatnim czasie w mediach ogólnopolskich jak również w mediach związkowych przetoczyła się dyskusja dotycząca złożonego przez Platformie Obywatelską w Sejmie projektu zmian zapisów Kodeksu pracy zawierająca możliwości wypłaty pracownikowi dodatku za przepracowane godziny nadliczbowe w dniu wolnym od pracy w przypadku złożenia przez pracownika stosownego wniosku.

Proponowana zmiana brzmi:

„ art. 151³ § 2. Na wniosek pracownika lub w razie braku możliwości udzielenia dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w dniu wolnym od pracy, pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości określonej w art. 151¹ § 1 pkt 1, za każdą godzinę pracy w dniu wolnym od pracy.”

Temat ten przez licznych adwersarzy został przedstawiony, że zmiany te wymuszą na pracowniku prace przez 6 dni w tygodniu.

Biorąc pod uwagę, że zaproponowane zamiany są autorstwem Platformy Obywatelskiej, od której trudno spodziewać się propozycji pro pracowniczych to niniejszymi przemyśleniami i uwagami pragnę przestawić ten problem z perspektywy działacza zakładowego, który, na co dzień boryka się z tym zagadnieniem oraz wywołać dyskusję, w której powinni wsiąść udział przedstawiciele Zakładowych Organizacji Związkowych.

Obecnie zgodnie z Kodeksem pracy mamy 5 dniowy tydzień pracy w wymiarze 40 godzin tygodniowo, jeżeli u pracodawcy wystąpią „szczególne potrzeby” w myśl art.151 §1 pkt.2 Kp. – firma może zażądać od pracownika pracy w 6 dzień tygodnia. W wielu zakładach jest to sobota.

Za pracę w godzinach nadliczbowych w dniu wolnym od pracy zgodnie z art.1513 Kp. w pierwszej kolejności przysługuje inny dzień wolny do pracy udzielony do końca okresu rozliczeniowego, jaki obowiązuje w danym zakładzie pracy. Najczęściej stosowane okresy rozliczeniowe to 3 lub 4 miesięczne okresy. Pracownikowi przysługuje dodatkowe wynagrodzenia jedynie wówczas, kiedy to z różnych powód lub okoliczności nie wybrał dnia wolnego np. choroba.

W wielu zakładach produkcyjnych występują okresy, kiedy zamówienia są większe niż to wynika z 5 dniowego tygodnia pracy i firmy zlecają pracownikom pracę w godzinach nadliczbowych powołując się na art.151§1 pkt.2 Kp.

I tutaj zaczyna się problem, ponieważ w licznych przypadkach interes pracownika idzie w parze z interesem pracodawcy a niebędący zgodne z literą prawa – art.1513 Kp.

Pracownik liczy, że za dodatkową pracę otrzyma dodatkowe wynagrodzenie (100 % stawki) pracodawca chce zapłacić za dodatkowa pracę, ale na przeszkodzie pojawia się wspomniany art. 1513 Kp.

Wówczas pracodawca wraz z Zakładową Organizacją Związkową (niedomagającej się udzielenia pracownikowi dnia wolnego) zaczynają wspólnie „kombinować”, aby w momencie kontroli przedstawiciela Państwowej Inspekcji Pracy nie nałożył on na pracodawcę mandatu, a pracownicy na koniec okresu rozliczeniowego nie przebywali na przymusowym wolnym bez dodatkowych środków finansowych.

W licznych znanych mi przypadkach ZOZ działając również pod naciskiem swoich członków Związku domagających się wręcz „załatwienia” sprawy braku wybierania dnia wolnego, wnioskują do pracodawcy o np. miesięczny okres rozliczeniowy, lub „ustalają”, że na 2 przepracowane soboty 1 sobota jest do wybrania!

Czasami taki zabieg skutkuje, ale w licznych przypadkach pracodawcy po otrzymaniu kilku mandatów od PIP są na tyle zdeterminowani, że nie zwracają uwagi na wnioski Związków i w momencie wzrostów zamówień ustalają grafik pracy przez 6 dni w tygodniu przy zachowaniu 5 dniowego tygodnia pracy, zatrudniając pracowników z agencji.

Wówczas, jako „związki” mamy problem wytłumaczyć naszym związkowcom, że pracodawca działa zgodnie z prawem pracy a oni „musza” pracować w sobotę w zamian za wolne a nie za dodatkowe pieniądze!!

Sytuacja ta powoduje frustrację wśród zatrudnionych liczących, jakie ponieśli stary z tytułu braku pracy w nadliczbowe soboty zwłaszcza, że może jeszcze rok temu pracowali i nie było z tym problemu. Niekiedy utrzymująca się sytuacja kończy się rezygnacją ze Związku, ponieważ w ich opinii Związek nie jest skuteczny gdyż nie załatwił tak błahej sprawy jak możliwość otrzymania dodatkowego wynagrodzenia.

W skrajnych przypadkach przepis o oddawaniu dnia wolnego za pracę w soboty skutkuje tym ze pracodawca organizuje pracę w niedziele na 3 zmianie, ponieważ zgodnie z art. 15111 Kp. szybciej można zapłacić za prace w niedzielę niż w sobotę!

Z perspektywy własnego podwórka zaproponowany przepis nowelizacji Kodeksu pracy pozwalający pracownikowi na złożenie wniosku o wypłatę dodatku za pracę w sobotę mając na uwadze przedstawione argumenty jest jak najbardziej słuszny. Pragnę zaznaczyć, że w kodeksie pracy nadal będzie obowiązywał art.1513 o przysługującym pracownikowi dniu wolny!!!

Po co więc straszyć, że czeka nas 6 dniowy tydzień pracy, jeżeli rzecz dotyczy dodatkowych pieniędzy dla zatrudnionych.

Zapraszam do dyskusji.